Trong khi thị trường thi công cơ điện tại các dự án bất động sản nghìn tỷ cạnh tranh khốc liệt thì nhóm thi công điện dân dụng chẳng ai ngó ngàng.

Trong số các doanh nghiệp được VNR500 vinh danh, không khó để nhìn thấy sự có mặt của các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cơ điện. Nhìn lại các doanh nghiệp được thị trường đánh giá là “khủng”, hầu hết họ đều nhắm tới thị trường bất động sản, du lịch nghỉ dưỡng và một phần các công trình công nghiệp có vốn đầu tư FDI.

Ở một ngách bé hơn, các đơn vị khác tập trung vào nhóm khách hàng quen thuộc, có mối quan hệ lâu năm hoặc chuyên biệt hóa một mảng cụ thể trong số vô vàn phân mục của lĩnh vực cơ điện nói chung.

Mặc dù số lượng các công ty cơ điện tại Việt Nam lên tới hàng trăm nhưng để tìm thấy một doanh nghiệp lấy khách hàng dân dụng làm mục tiêu chăm sóc thì gần như chưa có.

Chung cư mini với diện tích căn hộ dưới 30 m² thu hút nhiều chủ đầu tư tư nhân.

Thị trường thi công cơ điện dân dụng?

Trong sự phát triển nói chung của lĩnh vực bất động sản không thể bỏ qua yếu tố tư nhân. Nhóm nhà ở dạng văn phòng mini, chung cư mini, dịch vụ lưu trú… ngày càng nở rộ. Chưa có một báo cáo thống kê nào định lượng con số cụ thể, nhưng bằng thực tế trực quan, tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh nhóm công trình này đang mọc lên như nấm.

Nhìn dưới góc độ đô thị hóa, KTS Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đưa ra nhận định, vào năm 2040, 50% dân số Việt Nam (tương đương khoảng 50 triệu dân) sẽ sống tại các đô thị.

Nếu xét về sự góp mặt đầu tư của nhóm doanh nghiệp bất động sản, Cục Quản lý nhà và thị trường BĐS đánh giá tính đến đầu năm 2019 tại khu vực đô thị mới hoàn thành được 3,92 triệu m², đạt khoảng 31% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở là đến năm 2020. 69% mục tiêu còn lại chưa doanh nghiệp nào dám đứng ra gánh vác. Con số này vừa là chất kích thích, vừa là minh chứng cho động lực của nhóm tư nhân đầu tư ồ ạt vào chung cư mini, văn phòng mini…

Phần lớn các dự án tư nhân đều sử dụng đội ngũ “thợ làng” cho việc thi công hệ thống cơ điện và PCCC. Đây là nguyên nhân khiến hỏa hoạn có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Cầu có nhưng cung chưa chuẩn

Trong khi thị trường cơ điện lạnh dành cho các dự án bất động sản nghìn tỷ cạnh tranh khốc liệt thì nhóm công trình tư nhân chẳng ai ngó ngàng.

Ngược lại, đứng ở góc độ chủ đầu tư là cá nhân, quá trình thiết kế thi công cơ điện cho công trình vẫn đang diễn ra thiểu kiểu “thợ vườn”. Bằng sự giới thiệu và đánh giá cảm tính, việc trao cho 1 hoặc vài người nào đó đảm nhiệm toàn bộ hệ thống điện - nước diễn ra phổ biến. Nó giống việc ai đó xây một ngôi nhà. Trước khi xây họ mời thiết kế. Lúc thi công phần xây dựng gọi 1 tốp thợ có tiếng ở đâu đó, đồng thời thông qua kiến trúc sư hoặc người quen giới thiệu, thợ điện nước vào thi công.

Hiển nhiên, với tư duy chìa khóa trao tay và khoán chi phí, chất lượng điện - nước của các công trình này không ai dám chắc có đạt chuẩn kỹ thuật hay không. Đặc biệt khi nó chỉ phục vụ để cho thuê hoặc bán dưới dạng nhà giá rẻ. Suy nghĩ bỏ ra ít, lợi nhuận nhiều, tiền thầy bỏ túi cũng góp phần tạo nên những căn hộ chung cư mini chất lượng thấp, rủi ro cháy chập, hỏa hoạn cao.

Tuy nhiên, nếu xét một cách công bằng, số tiền được gọi là thấp mà các chủ tư nhân bỏ ra để thi công phầng điện - nước chưa hẳn đã thấp. Lý do là vì bản thân họ không có khả năng thẩm định, đánh giá chất lượng thi công, cũng không có kiến thức đủ rộng và sâu để biết cái mình có đáng giá bao nhiêu. Họ cũng thiếu hẳn kiến thức quản trị và bao quát công trình nên khó tránh khỏi sự lãng phí. Ngoài ra, tiến độ, sự đồng bộ trong đấu nối thiết bị được thực hiện bởi bàn tay “thợ làng” thì không ai dám nói mạnh nó là tốt và xứng đồng cơm bát gạo.

Dịch vụ homestay len lỏi vào từng con ngõ của Hà Nội. Giống như chung cư và tòa nhà văn phòng mini, họ đều cần thiết kế, thi công hệ thống cơ, điện, lạnh và PCCC. Tuy nhiên chưa nhiều doanh nghiệp cơ điện mặn mà với nhóm khách hàng này.

Có gì hứa hẹn ở nhóm công trình thi công điện dân dụng?

Nhìn vào tổng giá trị gói thầu, chưa cần bấm máy tính, ai cũng hình dung ra con số ít ỏi thu được từ những công trình dân dụng. Đây là nguyên nhân chính khiến các công ty cơ điện không mặn mà với loại công trình do tư nhân đầu tư.

Nhưng đã là doanh nghiệp, chắc hẳn không đơn vị nào lại “tủn mủn” nghĩ ngắn đến mức chỉ nhìn vào việc thi công một vài nhà dân. Với khả năng và tiềm lực của các công ty chuyên về cơ điện, việc huy động kỹ sư, nhân công để đáp ứng cùng lúc cho nhiều công trình quy mô vài trăm m2 sàn dễ như trở bàn tay.

Một lợi thế khác đáng để suy ngẫm cho các công ty cơ điện. Trong khi việc đọng vốn, nợ kéo dài đối với các công trình trăm tỷ, nghìn tỷ là chuyện “thường ở huyện” thì với các công trình tư nhân, việc này là không xảy ra. Tại sao lại vậy? Ngoài việc làm cách nào để thuyết phục được “Ông chủ nhà” tin rằng “tôi” sẽ đảm bảo cho chủ đầu tư hiệu suất sử dụng đồng tiền cao nhất thì các thủ tục như làm hồ sơ thầu, bảo lãnh tài chính, v/v… gần như bỏ qua hoàn toàn. Việc này đã giúp doanh nghiệp tinh giản được bộ máy văn phòng, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các thủ tục hành chính, tối ưu hóa nguồn vốn lưu động.

Xét về doanh thu và lợi nhuận từng công trình dân dụng thì nhỏ nhưng với nhu cầu lớn như hiện nay, việc “tích tiểu thành đại” không có gì khó khăn.

Cần làm gì để biến “tiểu thành đại”?

Rào cản lớn nhất đối với các doanh nghiệp thiết kế, thi công cơ điện chính là tâm lý. Trong khi các phương tiện thông tin đại chúng nhắc đến doanh nghiệp A, doanh nghiệp B… thì mình “lủi thủi” đi làm “thợ”. Đây là tư duy cố hữu và cần phải được sửa nếu muốn tồn tại và mở ra một con đường mới để phát triển.

Kinh nghiệm tiếp cận nhóm khách hàng phổ thông, đại trà cũng là một khó khăn đối với doanh nghiệp cơ điện. Mỗi nhóm khách hàng sẽ có tâm lý và thói quen khác nhau, do vậy cách làm thị trường thi công cơ điện dân dụng cũng đòi hỏi tư duy và chiến lược khác nhau. Thay cho việc chăm sóc các chủ đầu tư nghìn tỷ, việc tiếp cận thị trường phổ thông cần lực lượng nhân viên đủ đông và am hiểu chuyên môn kèm theo những đào tạo bài bản về cách thức làm việc.

Khó khăn cuối cùng chính là đơn vị nào sẽ dám là người mở đường cho hành trình khai phá miền đất mới. Nếu chỉ nghĩ và quan sát người xung quanh đang làm gì thay vì hành động thì kịch bản cũ “chạy theo” lại diễn ra với đúng những gì doanh nghiệp đã bỏ ra.

BBT Galaxy M&E