Hình ảnh người đàn ông trên tờ 100 USD là ai? Liệu có phải vị Tổng thống đầu tiên của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ? Không, đó là cha đẻ của cột chống sét - Benjamin Franklin.

Dù cho đã có rất nhiều công nghệ mới nhằm chống lại tác động của sét vào các công trình xây dựng nhưng cột chống sét (thu lôi) dường như vẫn là cách phổ biến và được áp dụng nhiều nhất. Cột thu lôi ra đời năm 1752. Trải qua hơn 2,5 thế kỷ, cột thu lôi vẫn giữ vai trò người bảo vệ cho các ngôi nhà, tàu bè đi lại trên biển. Cha đẻ của cột chống sét là Benjamin Franklin, một nhà khoa học vật lý, cũng là anh hùng của nhân dân Hoa Kỳ nói riêng và của nhân loại nói chung. 

Hình ảnh Benjamin Franklin trên tờ 100 USD.

Benjamin Franklin có thể ví như người hùng của nhân loại. Ông đã có công lớn trong việc hình thành nên Hợp chủng quốc Hoa Kỳ siêu cường, phồn thịnh, tự do, dân chủ. Ông cũng là một nhà phát minh vĩ đại, một nhà tư tưởng xuất sắc, một người kinh doanh tài ba và một chính khách đáng nể trọng cho dù họ có hay không đứng về phía Hoa Kỳ. Trong mắt người dân Hoa Kỳ, Ông là Người Cha lập Quốc (Founding Fathers).

Để những thế hệ hôm nay, thậm chí toàn nhân loại coi Hoa Kỳ là niềm tin và sự bảo hộ cho những giá trị dân chủ - tự do - thịnh vượng, Benjamin Franklin đã phải trải qua rất nhiều sóng gió, hoạn nạn.

Nhiều bài viết của Franklin đã thu hút sự quan tâm của độc giả.

Tuổi thơ nhọc nhằn

Benjamin Franklin sinh ngày 17 tháng 01 năm 1706 tại phố Milk, Boston. Cha Ông, Josiah Franklin, là người làm nến, xà phòng và bán hàng tạp hóa. Mẹ ông là vợ thứ hai của Josiah. Franklin là con thứ 15 trong 17 người con của cha mình.

Do việc làm ăn của người cha sa sút, năm lên 10, Benjamin Franklin buộc phải thôi học. Năm 12 tuổi, Cậu bắt đầu làm công việc của một thợ in cho xưởng in của anh trai James. Do ham học, cậu đọc ngấu nghiến mọi thứ sách báo cậu có được.

Năm 1721, James Franklin lập ra một tờ báo lấy tên là New England Courant. Đây được coi là tờ báo độc lập đầu tiên của Hoa Kỳ. Khi đó, Cậu tỏ ý muốn viết bài cho báo nhưng bị từ chối. Cậu bèn gửi bài theo đường bưu điện với bút danh là Mrs Silence Dogood, và thật bất ngờ, nhiều bài của cậu thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Nó nêu ra những vấn đề xã hội mà rất nhiều thành phần quan tâm. Tuy nhiên, James đã rất khó chịu khi phát hiện ra tác giả của những bài viết này chính là Benjamin Franklin. 17 tuổi, Franklin bỏ nhà tới Philadelphia để tìm việc làm. Những năm sau đó, chàng trai phải vật lộn mưu sinh.

Thư viện Philadelphia tại Hoa Kỳ.

Từ cậu bé nghèo trở thành người sáng lập Hội Triết học Hoa Kỳ

Chứng kiến sự trì trệ của xã hội, năm 1727, Benjamin Franklin lập ra một hội lấy tên là Junto, gồm những người thợ và thương nhân hy vọng hoàn thiện chính mình đồng thời hoàn thiện cộng đồng. Việc xuất hiện của Junto châm ngòi cho phong trào hình thành các tổ chức xã hội và nghề nghiệp khác nhau ở Philadelphia.

Một trong những hoạt động quan trọng của Junto là đọc sách. Để có nhiều sách cho mọi người đọc, Franklin đã lập ra Library Company of Philadelphia. Tiền mua sách do các hội viên đóng góp và các độc giả trả phí khi mượn sách. Công ty này vẫn tồn tại cho đến ngày nay và trở thành một trong những thư viện vĩ đại nhất thế giới.

Năm 1730, Franklin thành lập xưởng in của riêng mình, đồng thời lập ra tờ báo The Pennsylvania Gazette. Tờ báo này nhanh chóng trở thành diễn đàn bàn về việc cải cách xã hội. Với tư cách chủ bút và là người viết những bài quan trọng đề xuất những tư tưởng cách mạng, Benjamin Franklin nhanh chóng có được uy tín của một nhà cải cách thông thái.

Năm 1731, Franklin trở thành một trong những nhà lãnh đạo của Hội Tam Điểm ở Mỹ. Ông bắt đầu viết sách về tôn chỉ và hoạt động của hội này.

Năm 1743, Ông sáng lập Hội Triết học Hoa Kỳ.

Trong những năm tháng đó, vốn kiến thức tích lũy được về khoa học kỹ thuật đã giúp ông tạo ra những phát minh vĩ đại cho nhân loại.

Franklin đã chế tạo một con diều đơn giản và gắn một sợi dây vào đỉnh của nó để hoạt động như một cột thu lôi. Dưới đáy con diều Ông gắn một sợi dây gai, kế đó là một sợi tơ. Tại sao cả hai? Cây gai dầu, được làm ướt bởi mưa sẽ nhanh chóng dẫn điện. Sợi dây tơ được giữ khô ráo khi nó được Franklin giữ ở ngưỡng cửa của một nhà kho sẽ không gây nguy hiểm. Mảnh ghép cuối cùng là chìa khóa kim loại, Franklin gắn nó vào dây gai. Với sự giúp đỡ của con trai, chiếc diều đã ở trên cao và thí nghiệm bắt đầu. Khi cơn mưa cùng sấm sét nổi lên, Ông nhận thấy những sợi chỉ lỏng lẻo của sợi dây gai đứng thẳng, như thể chúng bị treo trên một dây dẫn chung. Franklin di chuyển ngón tay của mình gần chìa khóa, và khi các điện tích âm trong miếng kim loại bị thu hút bởi các điện tích dương trong tay, ông cảm nhận thấy có một tia lửa. Thí nghiệm này là tiền đề để Franklin phát minh ra cột chống sét.

Cột chống sét, một trong những mát minh vĩ đại

Ông phát hiện ra có 2 loại điện và gọi chúng là điện âm và điện dương. Ông nêu ra nguyên lý bảo toàn điện tích. Ông phân loại được các chất thành chất dẫn điện và chất cách điện, nhờ đó đã không gặp nguy hiểm về tính mạng khi thu điện từ các đám mây. Ông là người đầu tiên phát hiện ra sự khác nhau giữa hướng gió trong cơn bão và hướng di chuyển của cơn bão, một điều rất quan trọng đối với dự báo bão. Ông tìm ra nguyên lý làm lạnh bằng hiện tượng bay hơi và đã tạo ra nhiệt độ âm 14^oC trong môi trường mùa hè bằng cách cho ether bay hơi.

Ông có những sáng chế đi vào lịch sử khoa học kỹ thuật thế giới. Trong số đó có: Cột thu lôi, bếp lò Franklin, kính 2 tròng, ống thông tiểu mềm, …

Năm 1753, Franklin được trao tặng Huy chương Copley của Hội Hoàng gia Anh. Năm 1762, Ông được Đại học Oxford trao bằng tiến sĩ danh dự.

Bức tranh mô tả Benjamin Franklin tại Anh Quốc năm 1774. Trước khi cách mạng Mỹ nổ ra, Ông đã làm hết sức mình để thuyết phục về các trường hợp thuộc địa với Anh Quốc.

Phần tử nguy hiểm nhất trong mắt Hoàng gia Anh

Cuối thập niên 1740, Franklin bắt đầu các hoạt động với tư cách quan chức chính quyền. Ngoài các chức vụ trong chính quyền thành phố và vùng Pennsylvania (khi đó chưa thành lập Hợp chủng quốc Hoa Kỳ).  Ông còn đảm nhiệm công tác ngoại giao với Anh Quốc và Pháp.

Năm 1751, Ông được bầu vào quốc hội Pennsylvania.

Năm 1754, Franklin lãnh đạo phái đoàn Pennsylvania tham gia Đại hội Albany. Tại đó, Ông đưa ra một tuyên ngôn về Liên minh thuộc địa. Mặc dù tuyên ngôn không được thông qua, nhưng nó là cơ sở về tư tưởng cho bản Hiến pháp của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ sau này.

Từ 1757 đến 1762, Franklin sống ở Anh để dành tâm lực cho cuộc đấu tranh chống lại các đặc quyền đặc lợi của một số nhân vật Hoàng gia Anh tại Mỹ, đồng thời đòi quyền lợi kinh tế và chính trị cho các thuộc địa của Anh trên đất Mỹ.

Năm 1763, Franklin thay mặt chính quyền Pennsylvania đứng ra dẹp một cuộc nổi loạn. Những người tham gia cuộc nổi loạn này khi đó đã tiến hành một cuộc trả thù tàn bạo đối với những người da đỏ. Sau vụ đó, Franklin lớn tiếng lên án những quan điểm phân biệt chủng tộc của dân chúng gốc Âu.

Trong các năm từ 1764 đến 1774, Franklin liên tục có mặt ở châu Âu để vận động cho công cuộc giải phóng thuộc địa. Đến năm 1775 thì Ông trở thành phần tử nguy hiểm nhất trong mắt Hoàng gia Anh. Tháng 3 năm đó, Ông rời Anh Quốc trở về Hoa Kỳ.

Hiến pháp Hoa Kỳ được soạn thảo ngày 17/9/1787. Đay là bộ luật tối cao của Hoa Kỳ. Nó dựa trên tư tưởng tam quyền phân lập giữa nhánh lập pháp (Quốc hội), hành pháp (Tổng thống) và tư pháp (Tòa án) do Montesquieu, triết gia người Pháp đề xướng. Bản Hiến pháp được phê chuẩn sau các cuộc hội nghị tại 13 tiểu bang đầu tiên. Cùng với Tuyên ngôn Độc lập viết năm 1776, bản Hiến pháp này đã thể hiện tinh thần khoa học, tiến bộ và nhân bản của người Mỹ trong việc xây dựng nhà nước cộng hòa đầu tiên trên thế giới. Nó đã tạo ra một chính quyền thống nhất và tập trung hơn chính quyền dưới những Điều khoản Liên hiệp.

Người duy nhất để lại chữ ký trong 4 văn kiện lập quốc của Hoa Kỳ

Ngày 05/5/1775, cuộc cách mạng Mỹ nổ ra. Trong cuộc chiến này, một số vùng (mà sau này là các bang) đã liên kết với nhau chống lại sự cai trị của Hoàng gia Anh. Franklin được chọn làm đại diện của Pennsylvania tham gia Đại hội thuộc địa lần 2.

Năm 1776, Franklin tham gia một ban gồm 5 người soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập (trên cơ sở bản của Thomas Jefferson).

Tháng 12 năm 1776, Franklin tới Pháp với tư cách là công sứ Hoa Kỳ và làm việc tại đó tới năm 1785. Trong thời gian này, Ông đã thuyết phục chính quyền Pháp tham gia liên minh quân sự với Hoa Kỳ. Uy tín của Ông ở Pháp lớn đến mức việc treo chân dung của Ông trong nhà trở thành mốt. Một người là Le Ray Chaumont đã thuê họa sĩ Duplessis vẽ chân dung ông. Đến nay, nguyên bản của bức chân dung này vẫn còn được treo trong Phòng tranh chân dung Quốc gia ở Washington D.C, và đó chính là bản gốc của chân dung Benjamin Franklin trên tờ 100 USD.

Năm 1785, khi trở về Hoa Kỳ, Franklin đã trở thành người có ảnh hưởng thứ hai ở đất nước này, chỉ sau George Washington.

Những năm tháng cuối đời, Ông dành hết tâm sức cho công cuộc giải phóng nô lệ, chủ yếu là người da đen gốc Phi.

Franklin là người duy nhất để lại chữ ký trong cả 4 văn kiện lập quốc của Hoa Kỳ, trong đó có Tuyên ngôn Độc lập và Hiến pháp.

Benjamin Franklin cũng có năng khiếu và tham gia hoạt động nghệ thuật. Ông từng chơi nhiều loại nhạc cụ và sáng tác nhạc. Ông là hội viên Hội nghệ thuật Hoàng gia Anh trong nhiều năm. 200 năm sau, vào năm 1956, hội này đã lập ra Huy chương Benjamin Franklin để trao tặng cho những tài năng nghệ thuật xuất sắc.

Về quan điểm tôn giáo, Franklin tin vào Chúa Jesus, nhưng không tin vào nhà thờ Công Giáo. Về đức hạnh, cả đời Ông luôn giữ vững 13 đức tính: Ôn hòa, kín tiếng, ngăn nắp, quyết đoán, tiết kiệm, siêng năng, chân thành, công bằng, điều độ, sạch sẽ, tĩnh tại, giản dị, khiêm tốn (temperance, silence, order, resolution, frugality, industry, sincerity, justice, moderation, cleanliness, tranquility, chastity, humility).

Benjamin Franklin mất ngày 14 tháng 4 năm 1790 tại Philadelphia.

BBT Galaxy M&E